Fryslân

Toen in de jaren negentig er steeds grotere wachtrijen ontstonden in de zorg was dit een verontrustende ontwikkeling. Het duurde maanden voordat je bij een arts in het ziekenhuis terecht kon om geholpen te worden aan wat je ook mankeerde.

De onvrede groeide en zorgde voor lang ziekteverzuim bij mensen die op een operatie zaten te wachten. Daarnaast werd de zorg ook steeds duurder en waren we met zijn allen meer geld kwijt aan zorg en zag het er naar uit dat de zorg alleen maar duurder zou worden.

En inderdaad werden de wachtlijsten langer en de kosten steeds hoger. Dit had tot gevolg dat er gezocht werd naar een manier om de zorg beter te reguleren, waardoor wachtrijen korter zouden worden en de kosten voor zorg gedrukt zouden worden. Die manier werd gevonden en op 1 januari 2006 werd de gereguleerde marktwerking ingevoerd. Iedereen kon zich verzekeren voor een basispakket en wilde je meer, dan kon je jezelf bij laten verzekeren  door een aanvullende verzekering af te sluiten voor bijvoorbeeld fysiotherapie. Wilde je uitgebreide tandartsenzorg? Ook dan kon je je aanvullend verzekeren om een groot deel van je tandzorg vergoed te krijgen. Of je arm was of rijk, chronisch ziek of gezond, zorgverzekeraars werden gedwongen om iedereen te verzekeren voor hetzelfde basispakket. Vanaf dat moment maakte de politiek uit wat er wel en wat er niet vergoed werd.

Het doel was dat de zorg goedkoper zou worden omdat zorgverzekeraars met elkaar gingen concurreren om zo goedkoop mogelijke basispakketten aan te bieden en op die manier veel klanten binnen te halen. Zo konden patiënten zorgverzekeraar shoppen om op zoek te gaan naar de goedkoopste zorgaanbieder met de kortste wachtlijsten. In het begin waren de effecten van de marktwerking goed. De wachtlijsten werden korter en ziekenhuizen en zorgverleners dachten meer vanuit de patiënt.  Helaas was dit slechts van korte duur. Aan alles hangt een prijskaartje en de zorg werd gewoonweg te duur. Er moest nog steeds meer geld bij en de kosten voor een basispolis werden elk jaar hoger. Ook de aanvullende polissen werden snel duurder terwijl de kwaliteit van de zorg minder werd.

Om de kosten van de basispakketten en aanvullende pakketten te drukken werden deze pakketten aangepast en uitgekleed. Daarnaast werden er bezuinigingen in de ziekenhuizen doorgevoerd. Er werd bezuinigd op personeel en op behandelingskosten. De zorgverzekering werd uitgebreid met een eigen bijdrage door een eigen risico in te voeren. Een risico die we bij de SP het beboeten van ziekzijn zijn gaan noemen. Ziek zijn en/of worden is namelijk geen keuze. Ziek zijn overkomt je.
Zorgverleners werden gevraagd om de zorg die ze verleenden te registreren, handen die aan het bed behoren te zijn, zijn nu meer bezig met administratieve handelingen dan met de zorg voor de patiënt. Elke handeling die er werd uitgevoerd moest per minuut worden geregistreerd  om zodoende zicht te krijgen op de kosten die er binnen de zorg omgaan.

Om de zorg binnen het budget te houden moest er ook nog op het personeel bezuinigd worden en werd de werkdruk hoog. Veel zorgpersoneel werd ontslagen in die bezuinigingsronden. Maar ook veel zorgpersoneel vertrok uit zichzelf, gefrustreerd door de administratieve rompslomp die er voor zorgde dat het zorgpersoneel zich niet meer voldoende bezig kon houden met de patiënten. Daarnaast werd de werkdruk onmenselijk omdat er tijd werd toegekend aan de handelingen die het zorgpersoneel per dag verrichtten. Een veel gehoorde klacht was en is, dat je niet voldoende tijd aan de patiënt kunt besteden en dat het menselijke contact wat nodig is om patiënten goed te verzorgen langzaam aan, aan het verdwijnen is in de zorg. De verantwoording die je elke dag af moest leggen en de werkdruk die daaraan gebonden is zorgt ervoor dat veel zorgpersoneel op zoek gaat naar een andere baan.

Vandaag de dag anno 2024 maken zorgverzekeraars uit welke behandeling je krijgt en waar je die behandeling moet ondergaan. De macht van de zorgverzekeraar is inmiddels zo groot dat er ziekenhuizen sluiten onder het mom van personeelstekort en bijvoorbeeld de WMO en de thuiszorg zo overvraagd zijn dat ze niet kunnen voldoen aan de zorgvraag.
De gevolgen van de marktwerking in de zorg zijn zeer zorgwekkend. Veel zorginstanties kampen met een groot personeelstekort. Een personeelstekort door administratief werk, lage lonen en werkdruk. De onderlinge concurrentie is moordend, waardoor er zorginstanties failliet gaan, bezuinigingen op hun beurt zorgen voor grote financiële tekorten met nieuwe bezuinigingen tot gevolg. Een visuele cirkel waar we in zijn vastgedraaid.

Door de marktwerking in de zorg zijn we van de regen in de drup gevallen. Er zijn zoveel zorgverzekeraars in Nederland, met een brede directie, raad van commissarissen en managers, die met zijn allen al zoveel zorggeld aan loon ontvangen, dat dit al een aardige aanslag is op de zorggelden. Ook het jaarlijkse overstapcircus zorgt voor miljoenen euro’s aan reclamecampagnes die aan het zorggeld onttrokken worden en of dat nog niet genoeg is moeten aandeelhouders ook tevreden gehouden worden, want er wordt jaarlijks een groot dividend verwacht en uitgekeerd. Om nog maar niet te spreken over de miljarden aan euro’s die er op de planken liggen, die niet gebruikt zijn en worden omschreven als noodzakelijke reserves.

Waar vroeger medicijnen groot werden ingekocht gebeurd dit nu door verschillende apothekers en zijn medicijnen daardoor duurder geworden en moeilijker verkrijgbaar. Mensen krijgen te horen dat hun medicijn niet in voorraad is en soms is er ook geen alternatief. De medicijntekorten zorgen niet alleen voor onrust, in het ergste geval voor sterfgevallen maar zeker voor werkverzuim. Want hoe moet ik verder zonder mijn pillen? Ik kan niet zonder die pillen.

Kortom de zorg is een groot verdienmodel geworden. Een verdienmodel die niet meer gaat om zorg maar om verdiensten. Er moet winst gemaakt worden ten koste van alles. Het is wachten op ongelukken.
Het wordt tijd dat er weer een zorgverzekeraar komt in Nederland, daarom pleit de SP al sinds het voorjaar van 2016 voor een Nationaal Zorgfonds. Weg met de marktwerking in de zorg. Een Nationaal Zorgfonds zonder eigen risico, want wij willen geen boete op ziek zijn. Dit Nationale Zorgfonds wordt aangestuurd door de overheid waarbij iedereen een eigen basisverzekering heeft en recht heeft op dezelfde dekking en de keuze van je eigen zorgverlener. In dat basispakket worden ook fysiotherapie, tandarts en geestelijke gezondheidszorg vergoed. Hierdoor gaan er geen miljoenen meer verloren aan directeuren, raad van commissarissen, managers en aandeelhouder. Gaan er geen miljoenen meer verloren aan reclamecampagnes en kunnen medicijnen groot ingekocht worden door een inkoper. En de zorgpremie? Laten we die inkomensafhankelijk maken zodat we solidair zijn met elkaar en betalen wat we kunnen betalen zonder dat er iemand zonder zorg komt te zitten omdat het geld op is.