Fryslân

Sinds enige tijd woedt er in de Friese Staten een door de landelijke politiek opgedrongen discussie die tot doel heeft om de provincies zich te laten herbezinnen op de taken die zij verrichten. Klinkt goed zou je zeggen, dat is af en toe nodig en daar ben ik het van harte mee eens. Maar zo simpel ligt het niet. De hele discussie is natuurlijk van te voren al geregisseerd door Den Haag. De provincies mogen voor de vorm nog even een duit in het zakje doen en klaar is Kees. En wat heeft Kees dan wel voor elkaar gekregen?

Ook al zal het moeilijk zijn om dat ronduit gezegd te krijgen weet iedereen eigenlijk wel dat het de zoveelste reeks bezuinigingen is op een lagere bestuurslaag. Om dat vervolgens als excuus te gebruiken om nog meer taken en verantwoordelijkheden naar de nu al overvraagde gemeenten af te schuiven. Een onvermijdelijke roep om herindeling zal daar dan weer een direct gevolg van zijn. De Friese SP stelt keer op keer dat VFG en GS gezamenlijk een vuist moeten maken richting Den Haag teneinde dit afschuiven te laten stoppen. Maar dat wil men niet, te bang voor de eigen carrière in een bestuurscultuur waarin onder andere (intellectueel) machogedrag hoogtij viert. Een cultuur waarin een discussie winnen of op korte termijn scoren belangrijker zijn dan echt na te hoeven denken over de directe gevolgen van beleid voor de burger. Nee, het belangrijkste is dat het er op papier mooi uit ziet; hoe het er in de praktijk uit ziet is kennelijk van minder belang. Men wil vooral intellectueel begaafd, zakelijk en flink overkomen. Het daadwerkelijk begaan zijn met hoe beleid landt en de gevolgen hiervan voor elk segment in de samenleving en dan vooral voor de zwakkeren of “onrendabelen” is in het geheel niet aan de orde.
Afgezien daarvan zullen de takendiscussie en als gevolg daarvan herindelingen uiteindelijk resulteren in maar een paar supergemeenten. We zien het in de Zuidwesthoek al in praktijk gebracht, alle bezwaren van burgers maar ook van een meerderheid van Provinciale Staten passen niet in de visie van het bestuur en worden zonder pardon van tafel geveegd. Uiteindelijk blijft een gemeente over ter grootte van de provincie Fryslân. Den Haag is daar bij gediend omdat ze steeds minder dominostenen omver hoeft te duwen om beleid er door te drukken en het wordt dus makkelijker om verantwoordelijkheid voor slecht of onpopulair beleid op het bordje van de gemeente te af te schuiven. Klaar zijn dan ook CDA en PvdA, of misschien moet ik wel zeggen de PvCdA. Die C heeft zich overigens genoeglijk in het midden van de sociaal democraten gevestigd en deelt feitelijk de lakens uit.
Maar om terug te komen op het onderwerp: een praktijkvoorbeeld van succesvol afschuiven van wat eigenlijk landelijk gedeelde solidariteit zou moeten zijn is de WMO.

Den Haag is mooi van dat soort “lastige dingen” af omdat in plaats van de regering nu de gemeenten moeten worden aangesproken. Het is het zonder blikken of blozen ontduiken van de eigen verantwoordelijkheid door de regering. Ook dat is echter van geen belang gezien de ferme zakelijkheid van de “moderne” overheid. In feite zouden Provinciale Staten dit niet moeten pikken maar het tegenovergestelde lijkt het geval, men doet braaf mee want theoretisch klopt het allemaal, dus: vooruit met de geit.
Het feit dat de burger, vooral die aan de onderkant, zich steeds minder herkent in dit soort complexiteit, retoriek en kilheid wordt als niet belangrijk ervaren, of die gedachte staat te ver weg van bestuurders. De overheid verliest zich steeds meer in abstracties en intellectuele exercities die er theoretisch goed uitzien maar die met democratie, duidelijk politiek stelling nemen en vooral concrete uitvoering van beloften steeds minder van doen hebben. Vooral op sociaal gebied. Erg dom want Wilders smult er ondertussen van. Hij spint er garen bij. In 2011 zullen we dat in de Staten gaan merken.
De SP wordt in de Friese Staten ondertussen regelmatig de mond gesnoerd omdat ze “politieke” vragen stelt, die als lastig te beantwoorden worden ervaren.
Verbazend. Provinciale Staten zijn toch een gekozen volksvertegenwoordiging die juist op basis van politieke inhoud zijn benoemd, dus waarom zo benauwd om in een open debat helder te krijgen waar de ene of de andere partij voor staat?
Kortom: de takendiscussie in Fryslân is een farce, als er ooit al een gezien is. Het is het zoveelste weglopen voor verantwoordelijkheid voor het totaal van aspecten in de maatschappij door zich te gaan vernauwen op alleen de materiële kant ervan. In feite kan men zeggen dat het alleen maar een spel voor de bühne is waarin alle zaken al lang zijn afgekaart door het college en de coalitiepartijen PvdA en CDA. Het is welbekend dat College en coalitie het er achter gesloten deuren regelmatig over hebben hoe de dingen in Fryslân zullen gaan. In de afgelopen periode is de neiging om de oppositie totaal te negeren al verschillende keren pijnlijk aan het licht gekomen. Hoezo dualisme? GS hebben een lijstje gemaakt waar de taken al heel duidelijk op staan in de kleurtjes groen, geel en rood, met instemming van de coalitiepartijen CDA, PvdA en CU. Zij hebben bepaald dat er drie smaken zijn waar de Staten (lees collegepartijen) uit kunnen kiezen. Er worden nog even een paar lui à la Winsemius uitgenodigd om de zaak wat te smeren, wat acceptabeler te maken en vooral om er een intellectueel verantwoord tintje aan te geven. Ondertussen worden behalve Jeugdzorg alle gemeente overstijgende en onafhankelijke sociaal-maatschappelijke organisaties zoals Zorgbelang, FSU, Dovenbond, Ouderenbond, COC, Tûmba en vele anderen al jarenlang vakkundig de nek omgedraaid of in een sterfhuisconstructie gedwongen. Ondertussen indirect aangestuurd d.m.v. het wel of niet toekennen van subsidiestromen uit het SIF, een zeer complex en mistig subsidiepotje dat riekt naar willekeur. Ook zij, maar vooral de burgers waar ze voor staan en wiens belangen worden behartigd, zullen de dupe worden van de takendiscussie. Uiteindelijk zullen deze waardevolle organisaties verdwijnen en zullen intellectuele theoretici Fryslân besturen. De gemeenten zullen niet langer een afspiegeling zijn van de mensen die er wonen omdat deze de chaos, abstractie en arrogante intellectuele verhevenheid de rug toe zullen hebben gekeerd voorzover ze niet worden genegeerd. Takendiscussie?….Ach, de uitkomst ligt al lang klaar terwijl het toneelspel nog even gespeeld moet worden. De balans is in dit spel al jaren onvindbaar. Het kille hoofd is prominent vertegenwoordigd , maar dat hart…. dat warme hart is ver te zoeken.

Ad van de Kolk
Fractievoorzitter SP Fryslân