Fryslân

Bijna zestig bedrijven en organisaties hebben een lozingsvergunning voor afvalwater in de Waddenzee. Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat gaat opnieuw naar al deze vergunningen kijken. ‘Naar het geheel, de mix van al die stoffen, wordt niet gekeken’

De meeste van de zestig bedrijven lozen hun afvalwater in het Eems-Dollard-gebied, maar ook in het Friese deel van de Waddenzee wordt geloosd. Vier bedrijven in Harlingen hebben hiervoor een vergunning: Frisia Zout, Lenger Seafoods, zand- en grindbedrijf Spaansen en scheepswerf Volharding.

Op Vlieland en in de Marnewaard bij Lauwersoog heeft defensie vergunningen voor het lozen van afvalwater van twee schietterreinen. En Wetterskip Fryslân loost rioolwaterzuiveringen vanaf de Friese Waddeneilanden.

Dit maakte minister Harbers eerder deze week bekend in zijn beantwoording van Kamervragen. Hij moest de documenten openbaar maken nadat de Kamer eind vorig jaar een motie aannam van Sandra Beckerman (SP). Een radio-uitzending van onderzoeksprogramma Pointer over de lozing van miljoenen liters vervuild water van FrieslandCampina in de Waddenzee, vanuit een fabriek in Bedum, was aanleiding voor de Kamervragen.

Harbers meldde daarover dat het zuivelconcern zich aan de lozingseisen hield. Ook het toezicht op de lozingen was in orde, liet de minister weten. Voor de Waddenzee geldt een algemeen lozingsverbod. Alleen onder strikte voorwaarden kunnen bedrijven een ontheffingsvergunning krijgen, meldt de minister in zijn brief.

‘Het mag eigenlijk niet, maar het is zo gemakkelijk’

,,En toch zijn er bijna zestig, die weer worden uitgezonderd”, reageert Ellen Kuipers van de Waddenvereniging. ,,Wij zijn onaangenaam verrast over dit aantal. Het mag eigenlijk niet, maar het is zo gemakkelijk. Dus doen we het toch maar.”

Ook visverwerker Lenger Seafoods loost in de Waddenzee. ,,Dat is het water waarmee we de schelpdieren hebben schoongemaakt”, legt manager Marc Nijmeijer uit. ,,We spuiten vers bronwater over de dieren heen. Het zand dat dan van de dieren loskomt, vangen we op. Het water is daarna iets zouter, dus is het beter dat we het in de haven van Harlingen afvoeren dan door een zuiveringsinstallatie. Bij ons zit er niks gevaarlijks in voor de Waddenzee.”

‘We zijn nu echt afhankelijk van dit water’

De lozingsvergunningen worden nu opnieuw bekeken. Mocht de vergunning voor Lenger Seafoods worden ingetrokken, dan heeft het bedrijf, dat afgelopen jaar 28.000 kuub water in de Waddenzee loosde, een probleem. ,,Dan moeten we gaan kijken naar andere mogelijkheden”, zegt Nijmeijer. ,,We zijn nu echt afhankelijk van dit water.”

Ook Bart Hendriks, directeur van Frisia Zout, meldt dat het afvalwater van zijn bedrijf niet schadelijk is. Bij het productieproces komt zout water vrij, dat wordt geloosd op de Waddenzee, legt hij uit.

‘Voor terugstromen heb je ook een vergunning nodig’

Opvallend is dat ook twee onderzoeksinstituten afvalwater lozen in de Waddenzee, het NIOZ (Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee) op Texel en MEA-nl in Den Oever. ,,Het NIOZ laat vanwege onderzoek zeewater in”, zegt woordvoerder van het NIOZ Henriette de Waal. ,,Later laten we dit gecontroleerd en schoon terugstromen. En ook voor terugstromen heb je een vergunning nodig.” Het instituut verwacht geen problemen met toekomstige vergunningen.

De Waddenvereniging hoopt juist dat het aantal lozingsvergunningen wordt teruggebracht. ,,Per stofje zal het wel voldoen aan de waarden”, zegt Ellen Kuipers. ,,Er mag zoveel kwik in zoveel liter water zitten voor een vergunning. Dat wordt gecontroleerd, maar naar het geheel, de mix van al die stoffen, wordt niet gekeken. In de Waddenzee komen ook allemaal andere giftige stoffen terecht. Van ibuprofen van ons medicijngebruik tot het spul op boten dat algenaanslag tegen moet houden aan toe.”

‘Een nieuwe stikstofcrisis’

Kuipers waarschuwt voor ,,een nieuwe stikstofcrisis”. In 2027 moet Nederland voldoen aan richtlijnen van de Europese Unie. Al het oppervlaktewater dient in een ‘goede ecologische toestand’ te zijn. Dit had al in 2015 moeten gebeuren, maar Nederland heeft daar uitstel voor gekregen.

Kuipers: ,,Als we 2027 niet redden, riskeren we boetes. Er zijn zo veel belangen die spelen bij het water van de Waddenzee. Dat houdt ons in een wurggreep, waar de waterkwaliteit onder lijdt. Als we de natuur op orde willen krijgen, dan zullen we echt moeten beginnen bij schoon water. Anders is het dweilen met de kraan open.”