Fryslân

Hier volgt het betoog van fractievoorzitter Michiel Schrier bij de behandeling in Provinciale Staten van het coalitieakkoord 2019-2023, dat gesloten is tussen CDA, PvdA, VVD en FNP: "Voorzitter. Vandaag bespreken wij het coalitieakkoord ‘Geluk op 1’. De ondertitel is ‘Vernieuwen in vertrouwen’. Om mijn betoog kritisch opbouwend te houden zal ik de TOP-TIP-TOP methodiek hanteren: ik begin met tops, dan geef ik wat tips en tenslotte nog een top.

Goed om te lezen dat er blijvend wordt ingezet op de ondersteuning van het MKB en er een onderwijsakkoord komt waarbij het MBO wordt betrokken. Wij worden ook vrolijk van de aandacht voor natuur, biodiversiteit en duurzaamheid (ontwikkelfonds). Ook de blijvende aandacht voor fietsroutes is positief. Net als de voortzetting van het Iepen Mienskip Fonds en de aandacht voor een circulaire economie. 

Vraag is wel of je het product “geluk” kan kopen. Als ik het akkoord lees lijkt dit wel de richting die de komend vier jaar wordt ingeslagen. Oude modellen van economische groei lijken voor het nieuwe college het geijkte recept. Helaas worden er geen fundamentele keuzes gemaakt waarbij welzijn voorop staat in plaats van welvaart. Het woord “welzijn” komt in de hoofdtekst dan ook slechts tweemaal voor. Driemaal als je ook dierenwelzijn meetelt. Misschien moeten we de ondertitel ook wel zo lezen. Het vertrouwen in de markt en het neoliberale gedachtengoed lijkt het recept om de “brede welvaart” aan te jagen.

Het coalitieakkoord hinkt vaak wel op twee gedachten. Een circulaire economie betekent in de ogen van de SP niet alleen de verwerking van fossiel plastic, maar aandacht voor korte ketens en hernieuwbare grondstoffen. De vraag is wel hoe een circulair model past bij meer export en een focus op economische groei. 

Ook als we kijken naar de paragraaf over cultuur. Een wezenlijk onderdeel voor mensen om zich te ontwikkelen. Daarbij krijgen wij het gevoel dat de verkoop van kopjes koffie de maat is om het succes aan af te meten. Wij missen de aandacht voor educatie. Voor het verbeteren van het welzijn zou dit in de ogen van de SP juist het doel moeten zijn. 

Mooi dat er een ontwikkelfonds komt voor energiecoöperaties. Dat is pas democratisering van de energiemarkt! Rendementen komen ten goede aan de lokale gemeenschap. Maar waarom bij de ontwikkeling van grote opwekintiatieven volledig erop  vertrouwen dat de markt dit oppakt? De markt heeft vaak geen oog voor omwonenden en de vraag is of de winsten wel in Fryslân blijven. Het mooie voorbeeld om zelf te investeren in WPF en de winsten weer ten goed te laten komen voor Fryslân krijgt geen opvolging.

Ook bij openbaar vervoer blijft het college erop vertrouwen dat de markt dit oppakt. Mooi dat het voorzieningenniveau gelijk moet blijven bij een nieuwe concessie. Goed dat ingezet wordt op innovatie bij de concessie verkrijger. Wij vrezen wel dat het eerste belang bij een marktpartij het maken van winst voor de aandeelhouders is en niet zozeer het op een vernieuwende manier inrichten van een toekomstbestendig openbaar vervoer. 

Bij landbouw is het doel het verbinden van economie en ecologie, meer kwaliteit dan kwantiteit. Enerzijds dus verantwoorde, duurzame, circulaire natuurinclusieve landbouw, maar tegelijk een sterke internationale economische positie behouden. Dat kan niet allebei als je een eerlijke prijs voor een eerlijk product wil vragen. 

De meest meetbare doelen vinden we in de paragraaf over de energietransitie. Alhoewel de paragraaf over windenergie wel een gedrocht is waarin de worsteling over dit onderwerp naar voren komt. Halfbakken compromissen waarbij alleen bestaande dorpsmolens meer ruimte krijgen. Kleine molens die alleen bij boeren op het erf mogen en niet meer mogen opwekken dan ze zelf gebruiken, kunnen dus niet ingezet worden door lokale coöperaties. Windmolens die niet hoger mogen zijn dan 100 meter tiphoogte, daar helpen wij onze inwoners en samenwerkingspartijen binnen de regionale energiestrategie niet verder mee. Ik vraag mij ook af hoe wij dan duurzame waterstof op gaan wekken. Daarnaast zijn wij van mening dat deze houding ook niet houdbaar is als wij straks toch meer moeten gaan opwekken dan wij alleen zelf verbruiken. Stop met vooraf dit soort beperkingen op te leggen en blijf bij de leidende principes zoals we die later bespreken bij de omgevingsvisie. Kortom:  dit college zit vast in een economisch model dat geen oplossingen biedt voor problemen op de lange termijn. 

Tot zover de TIPS. Ik had beloofd met een TOP af te sluiten. Wij hebben het volgende gelezen in het coalitieakkoord: ‘Wij zijn innovatief in onze eigen opstelling. Onze aanpak is niet in steen gebeiteld. We staan open voor experimenten en goede ideeën.’ We zullen in de toekomst zien wat dat waard is. Dank, voorzitter."